Chương 25: Ba sách
Ngô Thì Nhậm nghe Cảnh Thịnh hứa hẹn nhưng trong lòng hắn lại rất rõ ràng, vội bái tạ lần nữa:
-Tạ ơn bệ hạ! Thần không dám vọng tưởng đời đời họ Ngô đều phú quý, con cháu có phúc của con cháu, thần chỉ xin bệ hạ ban cho thần một "Miễn tử kim bài" để lỡ sau này con cháu bất hiếu có phạm phải đại tội thì vẫn còn có thể giữ gìn được chút hương hỏa.
Cảnh Thịnh nghe vậy chợt ngẩn ra nhưng sau đó trong lòng rất là tán thưởng với sự lựa chọn của Ngô Thì Nhậm, liền mau chóng gật đầu đồng ý:
-Chuẩn!
Ngô Thì Nhậm trong lòng hết sức vui mừng, cũng không câu kéo nữa, bắt đầu giảng lên ba sách lược.
Thượng sách là tìm cách ngừng chiến với nhà Nguyễn, củng cố lại triều chính, phát triển kinh tế, cường tráng quốc gia. Sách này có lợi là có thể khiến cho nhà Tây Sơn có một khoảng thời gian thở dốc tìm kiếm cơ hội trở mình, bất lợi là tạo điều kiện cho quân Nguyễn có thời gian củng cố phát triển phía Nam sau này như muốn đánh bại nhà Nguyễn sẽ vô cùng khó khăn, hơn nữa muốn đình chiến với quân Nguyễn sẽ gặp nhiều điều khoản bất lợi, vạch giới tuyến, tái hiện tình cảnh Đàng Trong - Đàng Ngoài là không thể tránh khỏi.
Trung sách là triệt để dời đô từ Phú Xuân về Thăng Long, cưỡng chế di dân ra Bắc, củng cố lấy Bắc Hà làm căn cơ phát triển. Sách này có lợi là có thể tập trung nguồn lực vào một chỗ, dễ quản lý, bất lợi là có thể phải nhường dãi đất miền trung cho quân Nguyễn chiếm lấy hơn nữa việc di dời dân chúng rất khó khăn bởi không ai muốn rời đi nơi chôn nhau cắt rốn, dễ gây tiếng oán trong dân, mất đi lòng dân, đồng thời khiến cho sĩ khí của binh sĩ xuống dốc, cần thời gian rất lâu mới khôi phục.
Hạ sách là triệt để thuần phục nhà Thanh mượn sức mượn quân nhà Thanh tru diệt Nguyễn Ánh, trước đây vua Càn Long của nhà Thanh đã sắc phong cho tiên đế là An Nam Quốc Vương, Thanh Triều cùng với Đại Việt đã mở cửa giao thương lẫn nhau chỉ cần Đại Việt nhún nhường cho thêm hứa hẹn ưu đãi về thuế thông thương thì tất được nhà Thanh tương trợ, có điều sách này vô cùng bất lợi không khác gì cõng rắn cắn gà nhà, trước xua hổ sau mời sói, để lại tiếng xấu muôn đời, người người phỉ nhổ.
Ngô Thì Nhậm nói xong ba sách liền ngậm miệng không nói, dành thời gian an tĩnh cho Cảnh Thịnh suy nghĩ, chỉ là không biết nhà vua sẽ chọn lựa như thế nào, trong lòng hắn vô cùng thấp thỏm bởi nói cho cùng mặc dù trong lòng luôn mặc định Cảnh Thịnh là thần đồng trời sinh thông tuệ, tuy mới mười hai tuổi nhưng tâm trí đã thành thục không thua người trưởng thành nhưng sự thật bày ra ở trước mắt rành rành là Cảnh Thịnh chỉ mới mười hai tuổi mà thôi, nhiều thiếu niên ở tuổi này còn ăn còn chơi còn chưa trưởng thành, huống hồ nhà vua quanh năm ở thâm cung không trải sự đời thì lấy đâu ra kinh nghiệm để giải quyết những việc lớn như thế này.
Cảnh Thịnh nghe xong ba sách lược của Ngô Thì Nhậm thì trầm ngâm cả nửa ngày, tinh tế suy nghĩ, hạ sách thì không cần phải tốn tâm tư chắc chắn là không cần chọn, thượng sách và trung sách mỗi một lựa chọn đều không tệ, thậm chí đối với trung sách nếu là Cảnh Thịnh hung ác hơn nữa thì còn hơn thượng sách, đó là không cần thiết phải cưỡng ép di dời dân chúng ra Bắc Hà mà chỉ lấy sạch sẽ của cải cùng lương thực, giết sạch trâu bò phá hủy điều kiện sản xuất, bỏ lại cho Nguyễn Ánh một dải miền trung xơ xác cùng với một đống dân chúng bần cùng đói bụng để y đối phó. Nguyễn Ánh muốn có danh tiếng là hiền vương mua chuộc lòng người thì không thể không quan tâm dân chúng đói khổ, như vậy Cảnh Thịnh có thể đảm bảo Nguyễn Ánh phải dùng ít nhất trên mười năm thì mới có thể giải quyết ổn thỏa việc này, khoảng thời gian mười năm cũng đủ để cho Tây Sơn ở Bắc Hà lại sức, có điều nếu như Cảnh Thịnh dám làm như vậy thì sẽ mất lòng dân đồng thời rất nhiều hiền thần cũng sẽ bỏ hắn mà đi, lợi bất cập hại, huống hồ lương tâm của Cảnh Thịnh cũng không cho phép hắn làm như vậy.
Thượng sách và trung sách, mỗi cái lợi và hại còn cần phải đắn đo kỹ càng nhưng ít nhất bây giờ Cảnh Thịnh cũng đã có phương hướng, không còn mờ mịt những bước tiếp theo nữa, thế mới biết trí tuệ của cổ nhân quả là không thể xem thường.
-Ngô thượng thư quả không hổ danh là túc trí đa mưu chẳng trách phụ hoàng thường nói được Ngô thượng thư phò trợ như được trời giúp, bây giờ trẫm mới thấm thía câu nói này.
Cảnh Thịnh sau một khoảng thời gian suy nghĩ khá lâu liền mở miệng khen ngợi, đây là việc lớn trọng đại, hắn cần suy nghĩ chu toàn mới ra quyết định
-Thần tạ ơn bệ hạ đã khen!
Ngô thượng thư thi lễ khiêm tốn nói.
-Ngô thượng thư yên tâm, cho dù đập nồi dìm thuyền thì trẫm cũng quyết không lựa chọn hạ sách, còn về thượng sách và trung sách, trẫm cần phải đắn đo suy tính cẩn thận một phen rồi mới quyết định, trong khoảng thời gian này các vị Cố Mệnh Đại Thần cần phải thêm vất vả.
Cảnh Thịnh gật đầu nói.
Ngô Thì Nhậm nghe xong trong lòng cũng âm thầm thở phào nhẹ nhõm, hắn sợ nhất là nhà vua xúc động làm ra lựa chọn sai lầm, cũng còn tốt bệ hạ không hổ danh là thần đồng, trí tuệ siêu quần, tương lai không xa chắc chắn là một vị minh quân, nhà Tây Sơn có hy vọng.
Sau đó, Cảnh Thịnh và Ngô Thì Nhậm không đề cập đến chuyện này nữa. Cảnh Thịnh chủ động hỏi về các vấn đề triều chính cùng dân sinh, khéo léo truyền đạt những khía cạnh tư duy từ hiện đại theo góc nhìn của Ngô Thì Nhậm để cải tiến bộ máy, tỉ như cải tổ hệ thống quan lại cấp địa phương cho rõ ràng dễ quản lý bắt đầu từ Phủ tương đương Tỉnh ngày nay, xuống Trấn tương đương Huyện, tiếp đó là Xã và Làng.
Cảnh Thịnh đề nghị để chống tham ô thì triều đình cần tách bạch quyền thu thuế ra khỏi quan địa phương, thành lập Thuế Vụ Ty từ trung ương xuống địa phương để dễ quản lý và thu thuế các ngành nghề, thành lập Nông Vụ Ty để quản lý và thúc đẩy sản xuất nông nghiệp, Thành lập Thương Vụ Ty để thúc đẩy và quản lý kinh thương...bước đầu là cải cách sơ sơ như thế, đợi đến khi thế cục tươi sáng sẽ có cơ hội cải tiến thêm. Những điều này không bàn mà hợp với nhiều lý luận trong Chính nghị mà Ngô Thì Nhậm đã từng dâng lên cho Trịnh Sâm.
Ngô Thì Nhậm đã lâu chưa có ai trò chuyện hợp ý như vậy, một già một trẻ nói rất hăng say, bất tri bất giác thời gian đã trôi nhanh đến chiều muộn, mãi đến khi Hòa công công tiến đến nhắc nhỏ Cảnh Thịnh đã đến lúc hồi cung thì hai người mới dừng lại.
-Hôm nay trò chuyện cùng Ngô Thượng Thư, trẫm có thật nhiều thu hoạch to lớn, bây giờ đã muộn, trẫm cũng không làm phiền khanh nữa.
Cảnh Thịnh vui vẻ nói.
-Bệ hạ quá lời, được bệ hạ đến thăm đã là vinh hạnh to lớn của thần!
Ngô Thì Nhậm mỉm cười nói.
Nói chuyện từ trưa đến giờ, Cảnh Thịnh cũng có chút mệt mỏi, không muốn làm phiền Ngô Thì Nhậm thêm nữa, hắn liền đứng dậy rời đi dưới sự đưa tiễn cung kính của Ngô Thì Nhậm.
Hoàng hôn buông xuống, mặt trời lúc này trông giống hệt như một cái lòng đỏ trứng gà treo ở đường chân trời, Ngô Thì Nhậm nhìn theo bóng chiếc kiệu nâng Cảnh Thịnh dần mất hút trong dòng người mà trong lòng vẫn còn trào dâng nhiều cảm xúc khó bình.
-Ngô Thượng Thư xin dừng bước!
Đương lúc Ngô Thì Nhậm định quay người trở vào nhà thì bỗng dưng có người gọi với hắn lại. Một vị thái giám trẻ tuổi đi cùng hai cấm vệ quân đi đến trước mặt, vị thái giám là người trong cung, hai tay dâng lên một cái hộp phủ vải đỏ cho Ngô Thì Nhậm.
-Bệ hạ có khẩu dụ ban thưởng vật này cho Ngô Thượng Thư!
Ngô Thì Nhậm nghe vậy vội vàng dùng hai tay đỡ lấy, hướng về phía hoàng cung tạ ơn. Vị thái giám sau khi trao chiếc hộp cho Ngô Thì Nhậm xong thì lập tức cùng hai cấm vệ quân vội vã rời đi trở về phục mệnh.
Ngô Thì Nhậm trở vào trong nhà, cẩn thận mở chiếc hộp ra, liền trông thấy một chiếc "Miễn Tử Kim Bài" được đúc bằng đồng thiếp vàng nằm ngay ngắn sáng lóa ở trong hộp, điều này khiến cho hắn cảm thấy thật bất ngờ, vốn tưởng rằng phải qua một khoảng thời gian khá lâu nữa thì Cảnh Thịnh mới có thể ban thưởng vật này cho hắn, thật không ngờ Cảnh Thịnh lại có hành động dứt khoát nhanh gọn như vậy, điều này khiến Ngô Thì Nhậm càng thêm cảm động, cảm thấy việc mình phò trợ Cảnh Thịnh là đáng giá.
-Quốc gia nguy nan, thất phu hữu trách.
Ngô Thì Nhậm thầm thì ngân nga.
Kinh thành Phú Xuân trong ánh hoàng hôn vẫn nhộn nhịp hoa lệ, người đến người đi nối liền không dứt, hàng quán vẫn mở cửa buôn bán, người có tiền vẫn sống hưởng thụ tiêu dao. Cảnh Thịnh ngồi ở trong kiệu, vén rèm quan sát dòng người đông đúc nói cười mà không khỏi cảm thán, ở trong thời loạn thế, cho dù bên nào chiến thắng thì cuối cùng vẫn là dân chúng khổ, mệnh người như cỏ rác, muốn thái bình thịnh trị thì chỉ có đại thống nhất, đại cải cách, đại giáo hóa dân chúng mà thôi, quá trình này rồi sẽ có không biết bao nhiêu người phải chết, phải cần rất nhiều sinh mệnh ngã xuống làm nền móng.
Mặc dù nhà Tây Sơn đang phải đối mặt nhiều nguy khó, bất cứ lúc nào cũng có thể sụp đổ nhưng đối với dân chúng tầm thường thì những việc này đối với họ quá xa vời, chỉ khi nó thực sự xảy ra thì dân chúng mới bị động biết được.
Cảnh Thịnh thầm nghĩ nều mình thua Nguyễn Ánh, cùng lắm thì một lần nữa chết đi, hắn đã trải qua cái chết một lần thì cũng không còn thấy sợ hãi nữa, chỉ có điều nhìn cảnh tượng dân chúng nước Việt an cư lạc nghiệp như thế này, hắn cảm thấy không cam lòng, hắn không muốn nước Đại Việt tiếp tục lạc hậu thêm mấy trăm năm, cuối cùng bị đế quốc đô hộ. Sống lại một thế này, Cảnh Thịnh muốn làm một chút gì đó để thỏa mãn khát vọng của bao thế hệ người Việt, hắn muốn đặt nền móng cho một đất nước hùng cường.
-Có thể thành công sao?
Cảnh Thịnh đặt tay lên ngực tự hỏi.
Trở lại trong cung cấm, sau khi dùng bữa tối, Cảnh Thịnh lại ngồi vào thư án, một bên duyệt đọc tấu chương của Tây Sơn Cố Mệnh, một bên suy nghĩ về bước tiếp theo. Hắn thấy rõ khuyết điểm của mình hiện tại là chưa có một con đường thu thập tin tức, ở thời buổi hạn chế thông tin do ngăn cách về địa lý như thế này, ai nắm vững tin tức nhanh nhất người đó sẽ có nhiều cơ hội chiến thắng, nắm được tin tức tình báo quan trọng từ nhiều phía một cách nhanh chóng nhất thì hắn mới có thể đưa ra quyết sách đúng đắn.
Hiện tại những tin tức từ tiền tuyến hay từ các địa phương đều do các vị trọng thần nắm giữ truyền đạt lại cho Cảnh Thịnh, việc này khiến cho hắn hết sức bị động.
-Có lẽ đã đến lúc thành lập một lực lượng chỉ tuân lệnh vua, một bang côn đồ sai sử như cánh tay, chuyên bảo vệ và củng cố hoàng quyền mới được!
Cảnh Thịnh thầm nghĩ.